ΕΠΙΛΟΓΟΣ

  Τη στιγμή που ο άνθρωπος κινείται με ιλιγγιώδη ταχύτητα προς την κατά­κτηση του μέλλοντος, είναι αναγκαίο, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, να αναλογισθεί το παρελθόν για να διαπιστώσει και σε άλλες φάσεις του ανθρώπινου βίου τη δημιουργική του ικανότητα. Η ενημερωτική αυτή αναδρο­μή στο έπος της Ιλιάδας και της Οδύσσειας είχε σκοπό να παρουσιάσει τα σημαντικότερα μετεωρολογικά στοιχεία, που αναφέρονται μέσα στο έπος αυτό.

ΙΛ.  Ξ   392-402 Μτφ. Ν. Καζαντζάκη Ι.Θ. Κακριδή

ἐκλύσθη δὲ θάλασσα ποτὶ κλισίας τε νέας τε Ἀργείων· οἳ δὲ ξύνισαν μεγάλῳ ἀλαλητῷ. οὔτε θαλάσσης κῦμα τόσον βοάᾳ ποτὶ χέρσον ποντόθεν ὀρνύμενον πνοιῇ Βορέω ἀλεγεινῇ·  οὔτε πυρὸς τόσσός γε ποτὶ βρόμος αἰθομένοιο οὔρεος ἐν βήσσῃς, ὅτε τ᾽ ὤρετο καιέμεν ὕλην· οὔτ᾽ ἄνεμος τόσσόν γε περὶ δρυσὶν ὑψικόμοισι ἠπύει, ὅς τε μάλιστα μέγα βρέμεται χαλεπαίνων, ὅσση ἄρα Τρώων καὶ Ἀχαιῶν ἔπλετο φωνὴ  δεινὸν ἀϋσάντων, ὅτ᾽ ἐπ᾽ ἀλλήλοισιν ὄρουσαν.

Κι η θάλασσα μεμιάς τ᾿ Αργίτικα πλημμύρισε καλύβια και τ᾿ άρμενα, κι αυτοί χτυπιόντουσαν με αλαλητό μεγάλο. Τόσο δε βόγγει ουδέ της θάλασσας το κύμα άπα στην ξέρα, βαθιά απ᾿ το πέλαο που το σήκωσε βοριάς δριμύς φυσώντας' μηδέ η φωτιά, που ξάφνου εκόρωσε σε όρος απάνω, τόσο τριζομανάει στο λόγγο, ως ρίχτηκε πολλά να κάψει δέντρα' τόσο δε σκούζει μήτε κι ο άνεμος σε δρυς ψηλούς φυσώντας, τότε που με όλη του τη δύναμη μανιάζοντας μουγκρίζει, όσην οι Τρώες κι οι Αργίτες έβγαλαν φωνή, καθώς χιμούσαν  ο ένας στον άλλο απάνω σκούζοντας με χουγιαχτά μεγάλα.

 

Σκηνές μάχης μεταξύ Τρώων και Αχαιών. Αρχαϊκός μελανόμορφος αμφορέας.
Ρώμη, Συλλογή Basseggio (αντίγραφο).

  Τις πολλαπλές και συχνά τόσο αντι­φατικές «φαινομενικά» δυνάμεις της φύσεως, πρώτοι οι Έλληνες, τις είχαν ενσαρκώσει σε θεούς, επειδή η λογική τους δεχόταν πως οι θελήσεις των θεών κυβερνούν ή φαίνονται να κυβερνούν τον κόσμο. Όμως, διαπιστώνει κανείς ότι στις θελήσεις αυτές ενυπάρχει η θέληση του ανθρώπου να κατορθώσει, με την τάξη, με τον νόμο και την επιστήμη, να ταξινομήσει και να χρησιμοποιήσει τις δυνάμεις αυτές, έτσι ώστε να μετατρέψει τα φαινόμενα της φύσεως σύμφωνα με τη δική του θέληση, που τελικά θριαμβεύει.

'Όταν διαβάζει κανείς τους διάφορους μύθους της Δημιουρ­γίας, αμέσως του έρχονται στο νου οι διαδικασίες και τα στάδια της Γεωλογι­κής Ιστορίας. Οι απόγονοι της Γης, οι Τιτάνες, οι Γίγαντες, οι Κύκλωπες, οι Εκατόγχειρες, αφετηριακές φάσεις τού μύθου, πρέπει να ήταν μορφές όχι πολύ διαφορετικές μεταξύ τους. Πρόκειται για μυθοπλασίες, που προσωποποι­ούν έμμεσα γνωστά φυσικά σώματα και φαινόμενα, όπως η χέρσος, η θάλασ­σα, τα όρη, οι ποταμοί, ο ήλιος και η σελήνη, η ημέρα και η νύχτα.  

  Όσον αφορά στον μονόφθαλμο Κύκλωπα Πολύφημο, για τον οποίο μίλησε ο Όμηρος στην Οδύσσεια, ο μύθος αναφέρει ότι ο γιος του Ποσειδώνα και της νύμφης, Θόωσας φυλάκισε τον Οδυσσέα και μερικούς άνδρες του σε μια σπηλιά. Από αυτούς, όσοι δεν φαγώθηκαν από τον Κύκλωπα, δραπέτευσαν, αφού πρώτα τον τύφλωσαν και βγήκαν από τη σπηλιά μαζί με τα πρόβατα και τις κατσίκες του, όταν ο Κύκλωπας άνοιξε την είσοδο της σπηλιάς το πρωί. Έτσι ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του μπήκαν στο πλοίο τους και απομακρύνθηκαν να γλιτώσουν. Ο Πολύφημος έριξε ένα βράχο στη θάλασσα το οποίο δημιούργησε ένα μικρό τσουνάμι και έστειλε πίσω το πλοίο και τους συντρόφους του Οδυσσέα στην ακτή.

Ο Πολύφημος πετάει βράχο στο πλοίο του Οδυσσέα. Böcklin, Arnold, 1896, λάδι και τέμπερα σε μουσαμά. Βοστόνη, Μουσείο Καλών Τεχνών

 

ΟΔ.  ι  480-486 Μτφ. Ν. Καζαντζάκη Ι.Θ. Κακριδή

«ὣς ἐφάμην, ὁ δ᾿ ἔπειτα χολώσατο κηρόθι μᾶλλον, ἧκε δ᾿ ἀπορρήξας κορυφὴν ὄρεος μεγάλοιο, κὰδ δ᾿ ἔβαλε προπάροιθε νεὸς κυανοπρῴροιο. ἐκλύσθη δὲ θάλασσα κατερχομένης ὑπὸ πέτρης: τὴν δ᾿ αἶψ᾿ ἤπειρόνδε παλιρρόθιον φέρε κῦμα, πλημυρὶς ἐκ πόντοιο, θέμωσε δὲ χέρσον ἱκέσθαι.

Είπα, κι ως πιότερο του φούντωσε στα στήθη η οργή, ξεκόβει  ενός βουνού τρανού το ακρόκορφο και κατά μας το ρίχνει' κι έπεσε ομπρός στο γαλαζόπλωρο καράβι μας ο βράχος, Κι ο βράχος, πέφτοντας, τη θάλασσα τρικύμισε όλη, κι έτσι καταστεριάς το πλοίο μας το 'σπρωξε το κύμα αναγυρνώντας,  κι απ᾿ το αντιμάμαλο καθίσαμε στον άμμο αθέλητα μας.