49^ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

• Α) Ο Κύκλος στην Καθημερινότητα                                                                                                                                                   

• Β) Κύκλος ζωής                                                                                                                                                                                  

• Γ) Τα μεγαλιθικά κυκλικά μνημεία                                                                                                                                                  

• Δ) Τα κυκλικά μοτίβα και οι εικόνες αφθονούν στα λαϊκά πολιτισμικά έθιμα                                                                                                                    

• Ε) Ο χορός και η παράδοση                                                                                                                                                                 

• Ζ) Η οικογένεια και η παράδοση                                                                                                                                                         

• Η) Κοσμογονικοί Μύθοι και Θεωρίες για τον  κύκλο                                                                                                                                                          

• Θ) Ορθοδοξία και κύκλος                                                                                                                                                                    

• Ι)  Εικονογραφικός κύκλος                                                                                                                                                                                                

• Κ) Κύκλος του νερού                                                                                                                                                        

• Λ) Μαθηματικά και κύκλος                                                                                                                                                           

• Μ) Κωνική τομή                                                                                                                                                                                  

• Ν) Αστρονομία και κύκλος

Ε) Ο χορός και η παράδοση 

  Από τα πανάρχαια χρόνια ο χορός υπήρξε το σύμβολο της συνειδητής παρουσίας της ζωής. Το όργανο που χρησιμοποιεί ο χορός είναι το ανθρώπινο σώμα. Ο Χορός είναι τελετή, είναι συμμετοχή και όχι θέαμα. Είναι δεμένος στενά με τη θρησκεία με τη γιορτή, τη δουλειά, με τον έρωτα, με τον θάνατο.

  Οι άνθρωποι χόρεψαν τον πόλεμο, την ειρήνη, το γάμο, το θερισμό, τη σπορά, χόρεψαν τη φύση. Στους αρχαίους πολιτισμούς σ’ ολόκληρο τον κόσμο παρατηρούμε ότι ο άνθρωπος χορεύει τις περισσότερες φορές από θρησκευτική ανάγκη, επωφελείται από το χορό  και από τον ερεθισμό που του προκαλεί.

  Στην αρχαία Ελλάδα ο χορός κατείχε πρωταρχική θέση και γνώρισε μεγάλο σεβασμό. Πίστευαν οι αρχαίοι ότι τα άστρα και οι πλανήτες του ουρανού εκτελούσαν κάποιου είδους κοσμικό χορό. Οι αρχαίοι Έλληνες δεν αντιλαμβάνονταν το χορό σαν ξεχωριστή υπόσταση. Αντί γι’ αυτό ήταν στενά συνδεδεμένος με άλλα είδη εμπειριών. Έτσι η λέξη «ορχείσθαι» που μεταφράζεται «χορεύω» είναι ρυθμικές κινήσεις από τα μέρη ή και ολόκληρου του σώματος.. Επίσης η λέξη «Μουσική» η τέχνη των Μουσών περιλάμβανε τη μουσική, την ποίηση και τον χορό που για τους Έλληνες εκείνης της εποχής ήταν όλα μέρος του ίδιου πράγματος.
  Οι πηγές για τον αρχαίο ελληνικό χορό είναι πολλές. Ξέχωρα από τις φιλολογικές πηγές, είναι τα λόγια από τα τραγούδια που γράφτηκαν για χορό, στίχοι ποίησης όπως π.χ. τα Ομηρικά έπη, τα γραπτά των φιλοσόφων και μορφές γραπτού λόγου από ιστορικούς διαφόρων χρονικών περιόδων.

   Για τους θρησκευτικούς χορούς επίσης υπάρχουν αρκετές πληροφορίες.
Σχεδόν όλοι αυτοί οι χοροί είχαν ιδιαίτερη μυστικιστική σημασία και προσπαθούσαν να περάσουν μηνύματα στους ανθρώπους στο να μπορέσουν να δουν ότι αποτελούν και αυτοί αναπόσπαστο κομμάτι της φύσης. Ο άνθρωπος μπορεί να χορεύει την εξέλιξη την προσωπική, την εξέλιξη της ψυχής, την εξέλιξη του Σύμπαντος και η ιστορία μας δείχνει κυκλικούς χορούς ή σπειροειδής μορφής. Ακόμα και σήμερα σε διάφορα μέρη της Ελλάδας χορεύεται ο χορός του Θησέα ή αλλιώς ο χορός του Λαβύρινθου. (Στους παραδοσιακούς δημοτικούς μας χορούς λέγεται ότι η παραλλαγή του είναι ο χορός Γέρανος).

   Είναι ακριβώς αυτός ο λαβύρινθος ένα από τα σύμβολα της εξέλιξης του ανθρώπου.  Όπως ο άνθρωπος που με κυκλικές μορφές πηγαίνει στο βάθος του εαυτού του, βγαίνει και συνεχίζει ώσπου νικάει τον Μινώταυρο, σύμφωνα με τον μύθο. Κι έρχεται η δεύτερη φάση του χορού, που ο άνθρωπος νικάει τον λαβύρινθο, βγαίνοντας από εκεί νικητής.

  Δεν υπάρχουν στην αρχαιότητα μυστήρια και θρησκευτικές τελετές που να μη συνοδεύονται από το χορό. Όλοι δε όσοι θεμελίωσαν τέτοια μυστήρια, (όπως ο Ορφέας, ο Μουσαίος κ.α. ) ήταν απαραίτητο να μυηθούν στο ρυθμό και στο χορό.

Οι χοροί αυτοί εκτελούνται από πιστούς άνδρες και γυναίκες γύρω από το βωμό της  εκάστοτε θεότητας με συνοδεία από ειδικά τραγούδια και ύμνους στους οποίους μάλιστα οφείλουν συχνά το όνομά τους.

  Η αγγλική λέξη για τα κάλαντα, “carol”, προέρχεται από την αντίστοιχη γαλλική λέξη, σε παλαιά διάλεκτο, “carole”, η οποία, με τη σειρά της, προέρχεται από την λατινική “choraula”, η οποία υποδηλώνει έναν κυκλικό χορό. (σημ. μτφρ. Υπάρχει και η άποψη ότι η λατινική λέξη προέρχεται από τη σύνθεση των ελληνικών λέξεων “χορός” και “αυλός”). Ο κυκλικός χορός είναι μία παραδοσιακή μορφή χορού, που δημιουργεί έναν ιερό κύκλο, στον οποίο κάποιος, μέσω της συμμετοχής στη διαδικασία, εισέρχεται μέσα σε μία ενωμένη κοινότητα και αισθάνεται τον εαυτό του ως μέρος μίας συνέχειας.

  Ορισμένες παραλλαγές της Ταραντέλα, ενός παραδοσιακού ιταλικού λαϊκού χορού, εξακολουθούν να χορεύονται και σήμερα με παραδοσιακές ενδυμασίες και εξηγούν πρακτικά τη συμβολική σημασία του κύκλου και του κυκλικού χορού. Αυτές οι παραλλαγές του χορού αρχίζουν με τους άνδρες και τις γυναίκες αντικριστά σε κάθετο σχηματισμό. Στη συνέχεια, οι χορευτές συγκεντρώνονται, πιάνονται εναλλάξ άνδρας με γυναίκα, σχηματίζουν έναν κύκλο και κινούνται προς τα έξω, μακριά από το κέντρο. Έπειτα, οι γυναίκες προχωρούν προς το κέντρο του κύκλου σα να προστατεύονται από τους άνδρες, που παραμένουν στην περιφέρεια, μέχρι να προχωρήσουν κι αυτοί προς το κέντρο του κύκλου, σκύβοντας κάτω από τα χέρια των γυναικών. Κάθε ομάδα χορευτών αντικαθιστά την άλλη, δημιουργώντας έναν μικρό κύκλο, με την κίνηση αυτή να επαναλαμβάνεται τρεις φορές και να ολοκληρώνεται με τις γυναίκες στο κέντρο και τους άνδρες στην περιφέρεια, ως αποκατάσταση του φυσικού διαχωρισμού μεταξύ των δύο φύλων. 

Ο πίνακας Dance, που ζωγράφισε ο Matisse το 1909, με τη ρέουσα αίσθηση του μουσικού ρυθμού κατορθώνει και συλλαμβάνει πραγματικά την ουσία αυτής της κίνησης.

  Κάθε πτυχή αυτής της κίνησης είναι συμβολική: Υποδηλώνει την ομάδα, τους ρόλους των φύλων, την κοινωνική αρμονία και την κοινότητα, αλλά και το τελετουργικό του ζευγαρώματος, την ιερή έννοια του κύκλου, την εσωτερική σταθερότητα, την ακεραιότητα, την ιδιαιτερότητα, τον φυλετισμό - την παράδοση.

  Οι παραδοσιακοί χοροί στην Ελλάδα παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία. Κάθε περιοχή ή χωριό της Ελλάδας έχει τους δικούς του χορούς, οι οποίοι διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή ή ακόμη και από χωριό σε χωριό. Αυτή η διαφορά των χορών οφείλεται σε λόγους όπως το κλίμα, ο τρόπος ζωής των κατοίκων, οι πόλεμοι και οι καταστροφές και άλλοι. Οι παραδοσιακοί ελληνικοί χοροί, λόγω της ποικιλίας που παρουσιάζουν, χωρίζονται σε διάφορες κατηγορίες. Αυτές είναι:

Ανάλογα με το θέμα τους χωρίζονται σε:

      Θρησκευτικούς

      Πολεμικούς ή πυρρίχιους

      Ερωτικούς

      Πολεμο-ερωτικούς χορούς

      Ανάλογα με το σχήμα τους χωρίζονται σε:

      Κυκλικούς

      Αντικριστούς χορούς

 Κότσαρι Πόντου : Κυκλικός χορός που χορεύεται από άνδρες και γυναίκες. Φέρει μια ιδιαίτερη σφραγίδα βακχικού χορού. Ζωηρές οι κινήσεις του, που φέρνουν πιο κοντά το νόημα του διονυσιασμού. Το χορευτικό σχήμα αποτελείται από τέσσερα μέτρα και εκτελείται τέσσερις φορές. Η μουσική αποτελείται από δεκαέξι μέτρα.

Χορός Κότσαρι Πόντου

Ο Ζωναράδικος είναι παραδοσιακός χορός από τη Θράκη, που έφεραν στην Ελλάδα πρόσφυγες από την Ανατολική Ρωμυλία. Είναι μεικτός χορός (χορεύεται από άντρες και γυναίκες), κυκλικός, με μεγάλη διάδοση σε όλη τη Θράκη. 

Ζωναράδικος

Η μπαϊντούσκα είναι κυκλικός χορός σε εξάσημο ρυθμό, που απαντάται στη Θράκη, στη Μακεδονία και σε άλλα μέρη της νότιας Βαλκανικής.

Άλλοι κυκλικοί χοροί, Κρήτη: Μικρό μικράκι, Τσινιάρης, Πόντος: Διπάτ, Λαχανά, Τρυγόνα, Ήπειρος: Παλαμάκια, Ρόβας, Γκέκας, Φυσούνι, Ο Μενούσης, Φεζοδερβέναγας, Ξενιτεμένο μου πουλί, Πώς το τρίβουν το πιπέρι, Λιποθυμιάρικος ή Χορός της νύφης, Θεσσαλία:  Κλειστός Αργιθέας, Μακεδονία: Γκάιντα κλπ.