Καύσωνας, για τις κλιματικές συνθήκες της Ελλάδας, θεωρείται μια περίοδος τουλάχιστον 3 ημερών, όπου οι θερμοκρασίες στις πεδινές περιοχές της ηπειρωτικής χώρας ξεπερνούν τους 37°C και η μέση ημερήσια θερμοκρασία είναι τουλάχιστον 31°C, δηλαδή η θερμοκρασία δε μειώνεται αρκετά κατά τις νυκτερινές ώρες (δεν πέφτει κάτω από τους 25-26°C). Οι επιπτώσεις στον πληθυσμό από τις υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να είναι από απλή δυσφορία, θερμική εξάντληση ως και θερμοπληξία η οποία χρειάζεται άμεση ιατρική βοήθεια.

 

Καύσωνας στην Αττική

 

20-26/8/1958   44 ⁰C Φιλαδέλφεια. Σε όλη την Ελλάδα 500 νεκροί

19/7/1973 46⁰C Ελληνικό. 2 Κ

25/6/1982 45⁰C Φιλαδέλφεια Σε όλη την Ελλάδα 40 νεκροί

23-27/7/1987 45⁰C Ελευσίνα Σε όλη την Ελλάδα 1500 νεκροί

       

5-9 /7/1988 45⁰C Φιλαδέλφεια  Σε όλη την Ελλάδα 600 νεκροί

2- 4/7/1998 45⁰C Ελευσίνα 3Κ

4-10/7/2000 45⁰C Φιλαδέλφεια Ο πιο ζεστός Ιούλιος

19-21/6/2016    Πατήσια 40 ⁰C

30/6-2/7/2017  Πατήσια 43 ⁰C

 

ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΥΣΩΝΑ

§  Αποφύγετε την ηλιοθεραπεία και παραμείνετε σε σκιερά και δροσερά μέρη μακριά από χώρους όπου επικρατεί συνωστισμός.

§  Αποφύγετε τη βαριά σωματική εργασία ιδιαίτερα σε χώρους με υψηλή θερμοκρασία, άπνοια και μεγάλη υγρασία.

§  Αποφύγετε το βάδισμα για πολύ ώρα ή το τρέξιμο κάτω από τον ήλιο.

§  Προτιμήστε τα ελαφρά, άνετα και ανοιχτόχρωμα ρούχα από φυσικό υλικό για να διευκολύνεται ο αερισμός του σώματος και η εξάτμιση του ιδρώτα. Επιλέξτε ένα καπέλο που εξασφαλίζει καλό αερισμό του κεφαλιού. Φορέστε μαύρα ή σκουρόχρωμα γυαλιά με ειδική επίστρωση που προστατεύουν από την αντανάκλαση του ήλιου.

§  Φροντίστε η διατροφή σας να αποτελείται από ελαφρά και μικρά γεύματα, με έμφαση στα φρούτα και τα λαχανικά. Περιορίστε τα λιπαρά.

§  Πίνετε άφθονα υγρά (νερό και χυμούς φρούτων). Αν ιδρώνετε πολύ, προσθέστε αλάτι στο φαγητό σας. Αποφύγετε τα οινοπνευματώδη ποτά.

§  Κάντε χλιαρά ντους κατά τη διάρκεια της ημέρας κι αν χρειαστεί τοποθετείστε υγρά καλύμματα στο κεφάλι και στο λαιμό.

§  Μεριμνήστε για τα μέλη της οικογένειάς σας που πάσχουν από χρόνια νοσήματα (αναπνευστικά, καρδιαγγειακά, κλπ.). Συμβουλευτείτε το θεράποντα ιατρό τους για την εφαρμογή ειδικών οδηγιών και για όσους λαμβάνουν φάρμακα.

§  Αποφύγετε τα πολύωρα ταξίδια με τα μέσα συγκοινωνίας όταν η ζέστη είναι σε πολύ υψηλά επίπεδα.

Aν έχετε νεογνά βρέφη

§  Ντύστε τα όσο γίνεται πιο ελαφρά. Φροντίστε ώστε τα χέρια και τα πόδια τους να είναι ελεύθερα και να μην τυλίγονται σε πάνες

§  Φροντίστε να μην μένουν στον ήλιο μετά το μπάνιο στη θάλασσα και να φορούν πάντα καπέλο.

§  Εκτός από γάλα συνιστάται η χορήγηση και άλλων υγρών όπως χαμομήλι, νερό κλπ.

§  Ειδικά για τα βρέφη και τα μεγαλύτερα παιδιά, φροντίστε να τρώνε περισσότερα χορταρικά και φρούτα και λιγότερα λίπη.

Aν έχετε ηλικιωμένους

§  Μετακινείστε τους σε δροσερότερους χώρους ή περιοχές (παραθαλάσσια ή σε βουνό), διότι το πολύ ζεστό και υγρό περιβάλλον αποβαίνει επικίνδυνο. Εναλλακτικά φροντίστε να παραμένουν στα κατώτερα διαμερίσματα πολυώροφων σπιτιών.

§  Ανοίξτε το σπίτι τη νύχτα για να δροσίζει και κρατάτε το ερμητικά κλειστό τις ζεστές ώρες της ημέρας

§  Μην εγκαταλείπετε τα ηλικιωμένα μέλη της οικογένειας μόνα τους σε περιπτώσεις θερινών διακοπών ή πολυήμερης απουσίας σας από το σπίτι. Διαφορετικά εξασφαλίστε ένα άτομο για την καθημερινή τους φροντίδα.

ΞΗΡΑΣΙΑ

Η ξηρασία είναι σύνηθες, επαναλαμβανόμενο χαρακτηριστικό του κλίματος στα περισσότερα μέρη του κόσμου. Είναι ένα από τα πρωιμότερα καταγραμμένα κλιματικά συμβάντα, παρόν στο έπος του Γκιλγκαμές και συνδεδεμένο με την ιστορία του Ιωσήφ στην Βίβλο και της μεταγενέστερης Εξόδου από την αρχαία Αίγυπτο. Οι μεταναστεύσεις των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών το 9.500 ΠΚΕ στην Χιλή συνδέθηκαν με το φαινόμενο της ξηρασίας, όπως και η έξοδος των σύγχρονων ανθρώπων προς τον υπόλοιπο κόσμο περίπου 135.000 χρόνια π.χ.

Ξηρασία ή ανομβρία είναι περίοδος μειωμένης βροχόπτωσης -κάτω του μέσου όρου- σε μια δεδομένη περιοχή, με αποτέλεσμα την παρατεταμένη έλλειψη νερού, είτε στη ατμοσφαιρική, την επιφανειακή ή υπόγεια μορφή του. Η ξηρασία μπορεί να διαρκέσει επί μήνες ή χρόνια και μπορεί να καταγραφεί ως ξηρασία στο σύντομο χρονικό διάστημα των 15 ημερών^. Είναι δυνατόν να έχει σημαντικές επιπτώσεις στο οικοσύστημα και τη γεωργία της πληγείσας περιοχής, καθώς και εντάσεις στην τοπική οικονομία. Οι ετήσιες ξηρές εποχές στις τροπικές ζώνες αυξάνουν σημαντικά τις πιθανότητες της ξηρασίας και των επακόλουθων πυρκαγιών των θάμνων. Περίοδοι υψηλών θερμοκρασιών μπορεί να επιδεινώσουν σημαντικά τις συνθήκες ξηρασίας, επιταχύνοντας την εξάτμιση των υδρατμών.

Κατά την μετεωρολογία, όταν η περίοδος έλλειψης βροχοπτώσεων δεν ξεπερνάει τις λίγες εβδομάδες, η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται «ανόμβριο διάλειμμα». Αντίθετα όταν η ανομβρία παρατείνεται για πολλούς μήνες τότε γίνεται λόγος για ξηρασία. Η Ανομβρία αντιμετωπίζεται κατά ένα μέρος με τεχνητή βροχή.

Πρόσφατες ξηρασίες που έπληξαν τρεις διαφορετικές περιοχές της Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών είχαν προκαλέσει ανησυχία, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με τη σύνδεση αυτών των γεγονότων με την κλιματική αλλαγή. Από το 1980 έως το 2009 στη δυτική Μεσόγειο, από το 1984 έως το 2002 στην Ελλάδα και από το 1998 έως το 2012 στην περιοχή της Λεβαντίνης, η ξηρασία άφησε τα ίχνη της σε οικοσυστήματα και ανθρώπινες δραστηριότητες. Σύμφωνα με τις προβλέψεις για τη θέρμανση του πλανήτη, η Μεσόγειος αποτελεί μια περιοχή της Γης που αναμένεται να πληγεί από την κλιματική αλλαγή, οδηγώντας σε πιο συχνά και έντονα γεγονότα ξηρασίας. Η περιοχή όμως της Μεσογείου βρίσκεται ήδη αντιμέτωπη με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής; Αυτές οι πρόσφατες και έντονες ξηρασίες αποτελούν πράγματι τα πρώτα σημάδια των επιπτώσεων της θέρμανσης του πλανήτη;

Η πρόσφατη ξηρασία στην περιοχή της Λεβαντίνης είναι πράγματι η χειρότερη των τελευταίων 900 ετών και φαίνεται να συνάδει με τις προβλέψεις της κλιματικής αλλαγής. Οι ερευνητές μελέτησαν τις φυσικές διακυμάνσεις του κλίματος στη Μεσόγειο τα τελευταία 900 έτη, ώστε να διαπιστώσουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το κλιματικό σύστημα της περιοχής και να εξάγουν συμπεράσματα σχετικά με το εάν οι παρούσες ή μελλοντικές ξηρασίες αποτελούν φυσικές διακυμάνσεις ή επηρεάζονται από την κλιματική αλλαγή. Αντίθετα στις περιοχές της Δυτικής Μεσογείου και της Ελλάδας, οι οποίες μελετήθηκαν, επίσης, από τους ερευνητές της NASA και του Πανεπιστημίου Κολούμπια, τα έντονα γεγονότα ξηρασίας των τριών τελευταίων δεκαετιών δεν φαίνεται να φέρουν την υπογραφή της κλιματικής αλλαγής.

Ο μεγαλύτερος φυσικός ρυθμιστής του κλίματος της Μεσογείου είναι η Κύμανση του Βόρειου Ατλαντικού, ένα φαινόμενο γνωστό στην επιστημονική κοινότητα ως ΝΑΟ (North Atlantic Oscillation), το οποίο δημιουργείται από την ένταση στη διαφορά της ατμοσφαιρικής πίεσης μεταξύ των υψηλών πιέσεων στην περιοχή των Αζορών-Βερμούδων και τις χαμηλές πιέσεις στην περιοχή της Ισλανδίας.

Όταν το ΝΑΟ είναι σε αρνητική φάση, οι δύο πιέσεις είναι ασθενείς, οπότε η μεταξύ τους διαφορά είναι μικρότερη. Το φαινόμενο αυτό επιτρέπει σε περισσότερες καταιγίδες να εισέλθουν στη Μεσόγειο, δημιουργώντας υγρές συνθήκες στην ευρύτερη περιοχή. Μια καθυστέρηση δύο περίπου μηνών το ΝΑΟ επηρεάζει τα φαινόμενα ξηρασίας στην Ελλάδα.

Η παρατεταμένη ξηρασία απειλεί την ελαιοπαραγωγή της Νότιας Ευρώπης

Στην Ελλάδα αντίθετα δεν επικρατούν οι ίδιες οριακές συνθήκες λειψυδρίας. Από τα 60 περίπου δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού που είναι το κατά μέσο όρο ετήσιο δυναμικό της Ελλάδας, καταναλώνουμε μόνο το 10%. Στην Ελλάδα το 85% των διαθέσιμων υδατικών πόρων είναι επιφανειακοί, δηλαδή νερά που προκύπτουν από την απορροή της βροχής, και μόνο το 15% προέρχεται από υπόγεια νερά, δηλαδή νερά που αποταμιεύονται σε έναν υπόγειο υδροφορέα. Στη χώρα μας όμως αντί να αναπτύξουμε την εκμετάλλευση των πολλών επιφανειακών μας νερών με έργα, όπως φράγματα και αφαλατώσεις, εκμεταλλευόμαστε ληστρικά τους περιορισμένους υπόγειους πόρους μας. Η ανάπτυξη των επιφανειακών υδάτων στην Ελλάδα θα μπορούσε να λειτουργήσει προστατευτικά απέναντι στον κίνδυνο της ξηρασίας