ΕΝΤΟΝΑ ΚΑΙΡΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

Οι φυσικές καταστροφές που προκαλούνται από καιρικά φαινόμενα προσελκύουν όλο και περισσότερο το επιστημονικό ενδιαφέρον τις τελευταίες δεκαετίες, λόγω του αυξημένου μεγέθους των επιπτώσεων που έχουν στην οικονομία, στην κοινωνία και στο περιβάλλον. Το μέγεθος των επιπτώσεων εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως είναι η ένταση των καιρικών φαινομένων, η ευπάθεια, η ετοιμότητα και η προσαρμοστικότητα του συνόλου που προσβάλλεται. Βασική αιτία της αύξησης των καταγεγραμμένων απωλειών από καιρικά φαινόμενα αποτελεί φυσικά το σύγχρονο μοντέλο οργάνωσης των κοινωνιών, µε την έντονη συσσώρευση ανθρώπινου και οικονομικού δυναμικού σε αστικά κέντρα, χωρίς τον προαπαιτούμενο σχεδιασμό των υποδομών σύμφωνα µε κανόνες ασφάλειας και προστασίας από τις επικίνδυνες καιρικές συνθήκες.

Τελευταία, όλο και συχνότερα τα καιρικά φαινόμενα που προκαλούν καταστροφές, είτε πρόκειται για ανομβρία και παρατεταμένους καύσωνες το καλοκαίρι που ευνοούν λειψυδρία και δασικές πυρκαγιές, είτε πρόκειται για έντονες βροχές και καταιγίδες το φθινόπωρο και τον χειμώνα που προκαλούν πλημμύρες, χαρακτηρίζονται ως «ακραία» φαινόμενα. Με δεδομένο ότι ένα φαινόμενο χαρακτηρίζεται ως ακραίο όταν συμβαίνει σπάνια, γεννάται σήμερα το ερώτημα πόσο «ακραία» μπορεί να χαρακτηριστεί μια συνήθης, πλέον, συμπεριφορά της φύσης

Η αλήθεια είναι ότι τα φυσικά φαινόμενα που στη δική μας περιοχή της Μεσογείου εμφανίζονται όλο και συχνότερα τα τελευταία χρόνια, παλαιότερα συνέβαιναν πολύ πιο σπάνια και γι αυτό και αποκαλούνταν ακραία. Η όλο και συχνότερη επαναφορά τους τελευταία, είναι η κυριότερη εκδήλωση του γεγονότος ότι το κλίμα αλλάζει.

Η ανθρωπογενής υπερθέρμανση του πλανήτη, η οποία οφείλεται στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, το οποίο με τη σειρά του συμβαίνει λόγω των διαρκώς αυξανόμενων εκπομπών αερίων της καύσης τις τελευταίες δεκαετίες, είναι πλέον ένα γεγονός καταμετρημένο και αδιαμφισβήτητο. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας, η συχνότερη εμφάνιση ακραίων φαινομένων είναι η κυριότερη εκδήλωση της κλιματικής αλλαγής στην δική μας περιοχή, όπως αντίστοιχα η μεγαλύτερη του μέσου όρου αύξηση της θερμοκρασίας, με συνέπεια το λιώσιμο των πάγων, είναι η εκδήλωση του ίδιου φαινομένου σε βορειότερα από το δικό μας κλίματα.
Τον τελευταίο καιρό είχαμε και αύξηση των υδροστροβίλων και ανεμοστρόβιλων μικρής έκτασης και έντασης . Φυσικά αν δεν υπήρχαν τόσες νέες κάμερες και παρατηρήσεις από τους ερασιτέχνες μετεωρολόγους-λάτρες του καιρού δεν θα είχαμε δώσει τόση σημασία. Αντίθετα τα Μ.Μ.Ε βλέποντας όλα αυτά αυξάνουν το μέγεθος της καταστροφολογίας καθώς μέσω τέτοιων ειδήσεων βρίσκουν τρόπο και χρόνο να ενισχύσουν την κινδυνολογία για τον καιρό της Ελλάδας.

Σίγουρα υπάρχει μια αύξηση αυτών των φαινομένων τα οποία σημειώνοντας και τα παλαιότερα χρόνια απλώς δεν είχαμε τόσο εξελιγμένα μέσα καταγραφής έτσι ώστε να δώσουμε την πρέπουσα σημασία στην παρατήρηση τέτοιων φαινομένων.

Όλα αυτά φαινόμενα είναι συνέπεια των ισχυρών καταιγίδων που επηρεάζουν την χώρα μας τα οποία τα τελευταία 2 χρόνια λόγω της κυκλοφορίας των συστημάτων στον πλανήτη. Η υπάρχουσα καιρική διάταξη των συστημάτων ευνοεί συνεχώς την ύπαρξη βροχών, καταιγίδων και νότιων ανέμων ενώ τα προηγούμενα χρόνια δεν είναι τόσο συχνή, καθώς υπήρχαν και εναλλαγές με βόρειους ανέμους και πιο χειμωνιάτικα μοτίβα στον καιρό.

Η Ελλάδα βιώνει συχνά επεισόδια µε αρκετά σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις, λόγω της γεωμορφολογίας, των κοινωνικό-οικονομικών χαρακτηριστικών της, των ανεπαρκών υποδομών της και της κακοδιαχείρισης που υφίσταται ο φυσικός πλούτος της χώρας. Οι επιπτώσεις από έντονα καιρικά φαινόμενα συνοψίζονται κυρίως σε προβλήματα από πλημμύρες, διακοπή κυκλοφορίας των οχημάτων, αποκλεισμούς οδηγών και οικισμών, καταστροφή περιουσιών, υποδομών και γεωργικών καλλιεργειών, ενώ δεν είναι σπάνιο φαινόμενο οι απώλειες ζωής από πνιγμό και κεραυνικά πλήγματα.

Την περίοδο 2001-2011 καταγράφηκαν 201 επεισόδια που αφορούν σε 267 καιρικά φαινόμενα µε σοβαρές επιπτώσεις στην Ελλάδα Οι μήνες Οκτώβριος και Νοέμβριος παρουσίασαν τη μεγαλύτερη συχνότητα επεισοδίων, γεγονός αναμενόμενο εφόσον οι περισσότερες καταστροφές από καιρικά φαινόμενα στη Ελλάδα προκαλούνται από έντονες βροχοπτώσεις, οι οποίες και είναι ιδιαίτερα αυξημένες την συγκεκριμένη εποχή του χρόνου.

Αποτέλεσμα εικόνας για κατανομή βροχοπτώσεων στον ελλαδικό χώρο

Κατανομή ύψους βροχής στον Ελλαδικό χώρο

Το ένα τέταρτο του συνόλου των καταγεγραμμένων επεισοδίων σχετίζεται µε απώλειες ανθρώπινης ζωής. Συνολικά 83 άνθρωποι εκτιμάται ότι έχασαν τη ζωή τους την περίοδο 2001-2011 εξαιτίας καιρικών φαινομένων. Οι περισσότεροι υπήρξαν θύματα 6 πλημμύρας και κεραυνού και πολύ λιγότεροι θύματα ανεμοθύελλας, ανεμοστρόβιλου και καύσωνα. Ειδικά σε ότι αφορά τους κεραυνούς, τα περισσότερα θανατηφόρα χτυπήματα συνέβησαν στην κεντρική και κυρίως στη βόρεια Ελλάδα, στην οποία άλλωστε παρατηρείται πολύ έντονη κεραυνική δραστηριότητα ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες.

Ειδικά σε ότι αφορά τους καύσωνες, παρόλο που θερμοκρασίες της τάξης των 40°C δεν είναι ασυνήθιστες στην Ελλάδα τους καλοκαιρινούς μήνες, ο βαθμός ετοιμότητας έχει αυξηθεί, µε αποτέλεσμα την αισθητή μείωση των αρνητικών συνεπειών που βιώσαμε στο πρόσφατο παρελθόν. Το σημαντικότερο επεισόδιο καύσωνα, το οποίο και συνοδεύτηκε από 5 θύματα, καταγράφηκε τον Ιούνιο του 2007, όταν μάλιστα στην Αθήνα σημειώθηκε θερμοκρασία 44.8°C (η υψηλότερη μέγιστη θερμοκρασία από το 1897).

Οι περιοχές µε τη μεγαλύτερη συχνότητα επεισοδίων µε σοβαρές επιπτώσεις είναι η Αττική, η Θεσσαλονίκη, η Ηλεία και η Χαλκιδική, µε 51, 27, 26 και 25 επεισόδια αντιστοίχως. Δεν είναι τυχαίο, βεβαίως, ότι ο νομός Αττικής, όπου διαμένει περίπου το 35% του συνολικού πληθυσμού, επηρεάστηκε από το ¼ των επεισοδίων.

Κατανομή πληθυσμού στην Ελλάδα

Ως η πλέον πυκνοκατοικημένη και σημαντικότερη βιομηχανική και εμπορική περιφέρεια της Ελλάδας, και έχοντας υποστεί εκτεταμένη αποδάσωση και αστικοποίηση, η Αττική αποτελεί µία ιδιαίτερα ευάλωτη περιοχή σε έντονα καιρικά φαινόμενα.

Οι καταιγίδες, σε ποσοστό άνω του 60%, κυριάρχησαν στις καταγραφές πρόκλησης σοβαρών επιπτώσεων στους νομούς Αττικής και Θεσσαλονίκης, ενώ εξίσου συχνή υπήρξε η εμφάνιση καταστροφικών καταιγίδων στην Χαλκιδική και την Ηλεία, σε ποσοστό 50% και 40% αντίστοιχα επί του συνόλου των

επεισοδίων που παρουσιάστηκαν σε κάθε περιοχή. Το δεύτερο πιο συχνό φαινόμενο µε καταγεγραμμένες επιπτώσεις σε κάθε µία από τις 4 πιο επηρεασμένες περιοχές είναι η ανεμοθύελλα στην Αττική, το χιόνι και ο παγετός στη Θεσσαλονίκη, ο ανεμοστρόβιλος στην Ηλεία και οι κεραυνοί στην Χαλκιδική.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΕΝΤΟΝΑ ΚΑΙΡΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

Φροντίστε να ενημερώνεστε διαρκώς από το ραδιόφωνο και την τηλεόραση για την εξέλιξη των καιρικών φαινομένων. Οι επίσημες πηγές ενημέρωσης είναι η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (Ε.Μ.Υ.) και η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας.

Σε περίπτωση ανάγκης καλέστε εναλλακτικά: Αστυνομία 100, Πυροσβεστικό Σώμα 199, ΕΚΑΒ 166, τον Ευρωπαϊκό Αριθμό Έκτακτης Ανάγκης 112

Τοποθετείστε σε εμφανές σημείο στο σπίτι τους παραπάνω αριθμούς τηλεφώνων πρώτης ανάγκης εφόσον τα παιδιά σας είναι σε θέση να τους χρησιμοποιήσουν και βεβαιωθείτε ότι το γνωρίζουν.
Βοηθήστε τα παιδιά σας να απομνημονεύσουν οικογενειακά στοιχεία όπως το επίθετό τους, τη διεύθυνση και τον αριθμό τηλεφώνου του σπιτιού.

Εξηγείστε σε όλα τα μέλη της οικογένειας πώς και πότε να κλείνουν τις παροχές ηλεκτρικού, φυσικού αερίου και νερού, πώς να χρησιμοποιούν τον πυροσβεστήρα και πώς να καλούν σε βοήθεια.

Προμηθευτείτε είδη πρώτης ανάγκης όπως κουτί πρώτων βοηθειών, πυροσβεστήρα, φακό και μπαταρίες, φορητό ραδιόφωνο κλπ.

Μεριμνήστε ειδικά για τα παιδιά και τους ηλικιωμένους.