Καταιγίδα λέγεται το βίαιο τοπικό ατμοσφαιρικό φαινόμενο που προκαλείται από σωρειτομελανίτες. Τα κύρια χαρακτηριστικά της είναι ραγδαία βροχή, χαλάζι απότομοι και ισχυροί άνεμοι, αστραπές και βροντές. Οι καταιγίδες υπάγονται σε τρεις κατηγορίες, ανάλογα με τον τρόπο σχηματισμού τους αέριας μάζας (τοπικές ή θερμικές), ορογραφικές και μετωπικές. Στην Ελλάδα οι πρώτες δημιουργούνται κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες πάνω από τις ηπειρωτικές περιοχές, οι δεύτερες στα δυτικά προσήνεια του ορεινού όγκου της ηπειρωτικής χώρας και οι τρίτες κυρίως την περίοδο Νοεμβρίου – Μαΐου και συνδέονται με την διέλευση υφέσεων από τον Ελλαδικό χώρο

Ανατομία μιας καταιγίδας

kataigida

Μια όμορφη καταιγίδα στον Ειρηνικό επιτρέπει να "δούμε" την ανατομία της και το τι συμβαίνει μέσα σε ένα καταιγιδοφόρο νέφος (προετοιμασία του επεξηγηματικού σχήματος από τον Σταύρο Ντάφη , φωτογραφία: Santiago Borja).

Πώς να εκτιμήσετε την απόσταση από μια καταιγίδα

Μετρήστε το χρόνο που μεσολαβεί μεταξύ της αστραπής και της βροντής σε δευτερόλεπτα. Διαιρέστε το χρόνο που μετρήσατε με το 3 ώστε να υπολογίσετε την απόσταση της καταιγίδας σε χιλιόμετρα

Λάβετε γρήγορα τα απαραίτητα μέτρα, πριν η καταιγίδα σας πλησιάσει. Η απόσταση είναι ενδεικτική καθώς η καταιγίδα μπορεί να εμφανιστεί πολύ γρήγορα πάνω από την περιοχή στην οποία βρίσκεστε.

08/07/2002 σημειώθηκε ισχυρή καταιγίδα, που δημιούργησε και πλημμυρικά φαινόμενα στην περιοχή της Αθήνας. Η καταιγίδα αυτή ήταν καταιγίδα αέριας μάζας με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τα μεγάλα ύψη βροχής, που σημειώθηκαν σε πολλές περιοχές της Αθήνας, τη ραγδαιότητα και τη σχετικά μεγάλη διάρκεια (~3 ώρες). Τα ύψη βροχής που σημειώθηκαν σε διάφορες περιοχές της Αθήνας υπερέβησαν κατά πολύ τις μέσες μηνιαίες τιμές βροχόπτωσης.

7/10/2011 - Διάρκεια: 5 ημέρες Καταιγίδες και θυελλώδεις άνεμοι με προβλήματα στις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες σε Πειραιά. Ζημιές σε πλοία στο Πέραμα. Πλημμύρες στην Αθήνα. 27.4mm, Αθήνα-Γκάζι

29/12/2012 - Διάρκεια: 3 ημέρες, Πολλά προβλήματα στις μετακινήσεις και ζημιές σε υποδομές και κτήρια από τις καταιγίδες σε Αττική. Επηρεάστηκαν: κτήρια / υποδομές / μετακινήσεις.

30/12/2012: 177 mm, Πάρνηθα; 90 mm, Καστρί Αττικής.

23/10/2014 - Διάρκεια: 2 ημέρες, Καταιγίδες με καταστροφές σε 580 ακίνητα και 168 οχήματα σε 25 δήμους στην Αττική. Επηρεάστηκαν: 600 κτήρια/ 170 οχήματα/ 2 σκάφη/κατολισθήσεις/ μετακινήσεις/δίκτυα/υποδομές.
28.8mm, Αμπελόκηποι; 24/10: 101.8mm, Άνω Λιόσια, 69.2km/h, Λαύριο;

6/8/2014 Καταιγίδα στην Αττική

2/10/2015 - Διάρκεια: 3 ημέρες Καταστροφές και 4 θύματα από τις καταιγίδες σε Μενίδι και Καματερό. 3500 κλήσεις στην Πυροσβεστική στην Αττική. Επηρεάστηκαν: ανθρώπινες απώλειες, οχήματα, κτίρια, υποδομές, ηλεκτροδότηση, τηλεπικοινωνίες, δέντρα, επιχειρήσεις, μετακινήσεις.
119 mm, Άνω Λιόσια; 105 mm, Πετρούπολη; 103.4 mm, Διόνυσος; 101 mm, Εκάλη. 22-23/10: 80.8 mm, Ύδρα.

ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΜΙΑΣ ΚΑΤΑΙΓΙΔΑΣ

Αν βρίσκεστε στο σπίτι

§ Ασφαλίστε αντικείμενα, που μπορεί να παρασυρθούν από τον άνεμο ή τη ραγδαία βροχόπτωση και ενδέχεται να προκαλέσουν καταστροφές ή τραυματισμούς.

§ Ελέγξτε τον τρόπο στερέωσης διαφημιστικών πινακίδων που τυχόν έχετε αναρτήσει.

§ Ασφαλίστε τις πόρτες και τα παράθυρα.

§ Μην κρατάτε ηλεκτρικές συσκευές ή το τηλέφωνο διότι ο κεραυνός μπορεί να περάσει μέσα από τα καλώδια. Αποσυνδέστε τις συσκευές τηλεόρασης από την κεραία και την παροχή του ηλεκτρικού ρεύματος.

§ Αποφύγετε να αγγίξετε τις σωληνώσεις των υδραυλικών (κουζίνα, μπάνιο) καθώς συνιστούν καλούς αγωγούς του ηλεκτρισμού.

Αν βρίσκεστε στο αυτοκίνητο

§ Ακινητοποιείστε το στην άκρη του δρόμου και μακριά από δέντρα που ενδέχεται να πέσουν πάνω του.

§ Μείνετε μέσα και ανάψτε τα προειδοποιητικά φώτα στάσης (φώτα έκτακτης ανάγκης) μέχρι να κοπάσει η καταιγίδα.

§ Κλείστε τα τζάμια και μην ακουμπάτε σε μεταλλικά αντικείμενα.

§ Αποφύγετε τους πλημμυρισμένους δρόμους.

Αν βρίσκεστε σε εξωτερικό χώρο

§ Καταφύγετε σε κτίριο ή σε αυτοκίνητο διαφορετικά καθίστε αμέσως στο έδαφος χωρίς να ξαπλώσετε.

§ Προστατευτείτε κάτω από συμπαγή κλαδιά χαμηλών δέντρων στην περίπτωση που είστε μέσα σε δάσος.

§ Μην καταφύγετε ποτέ κάτω από ένα ψηλό δέντρο σε ανοιχτό χώρο.

§ Αποφύγετε τα χαμηλά εδάφη για τον κίνδυνο πλημμύρας.

§ Μην στέκεστε πλάι σε πυλώνες, γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος, τηλεφωνικές γραμμές και φράκτες.

§ Μην πλησιάζετε μεταλλικά αντικείμενα (π.χ. αυτοκίνητα, ποδήλατα, σύνεργα κατασκήνωσης κλπ.).

ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ

Οι πλημμύρες μπορεί επίσης να εμφανιστούν στα ποτάμια, όταν η ροή υπερβαίνει την χωρητικότητα του καναλιού του ποταμού, ιδίως σε στροφές ή μαιάνδρους. Οι πλημμύρες συχνά προκαλούν ζημιές σε σπίτια και επιχειρήσεις, εφόσον έχουν τοποθετηθεί σε φυσικές περιοχές κατάκλισης των ποταμών. Ενώ οι ζημίες από τις πλημμύρες μπορεί να έχουν σχεδόν εξαλειφθεί με την απομάκρυνση του ανθρώπου από τους ποταμούς και άλλους φορείς του νερού, ωστόσο ανέκαθεν οι άνθρωποι έχουν ζήσει και εργαστεί κοντά στο νερό για να αναζητήσουν τροφή και να αξιοποιήσουν τα οφέλη της φθηνής και εύκολης μετακίνησης και το εμπόριο, με το να είναι κοντά στο νερό. Το γεγονός ότι οι άνθρωποι συνεχίζουν να κατοικούν περιοχές που απειλούνται με ζημίες από πλημμύρες, είναι απόδειξη ότι η αξία του να ζουν κοντά στο νερό υπερβαίνει το κόστος των επαναλαμβανόμενων περιοδικών πλημμυρών.

Στον Ελληνικό χώρο οι πλημμύρες οφείλονται σε καταρρακτώδεις βροχές. Ένα σπανιότερα εμφανιζόμενο είδος πλημμύρας στην Ελλάδα είναι η παράκτια πλημμύρα, η οποία εμφανίζεται στις παράκτιες περιοχές λόγω του κυματισμού της θάλασσας ή μιας μεγάλης λίμνης. Ο κυματισμός προκαλείται συνήθως από τους ισχυρούς ανέμους που πνέουν στην περιοχή, ενώ σπάνια μπορεί να εμφανιστούν και θαλάσσια κύματα βαρύτητας (Tsunami).

Πλημμύρες στην Αττική

Από το 1880 έως το 2010, 182 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους σε πλημμύρες στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας. Ο μέσος όρος (3,5 θάνατοι ανά πλημμύρα) είναι υψηλότερος από εκείνον της υπόλοιπης Ελλάδας (1,26 θάνατοι ανά πλημμύρα) εξαιτίας της τεράστιας αστικοποίησης της Αττικής. Η μείωση των θανάτων τις τελευταίες δεκαετίες οφείλεται κατά κύριο λόγο στη βελτίωση των κατασκευών. Ωστόσο οι πνιγμοί μέσα σε όχημα αυξάνονται τα τελευταία χρόνια έναντι θανατηφόρων περιστατικών μέσα σε σπίτια ή στον δρόμο.

14/11/1895 61νεκροί

23/11/1925 8νεκροί

5/11/1961 47νεκροί, 114mm σε 8 hr στη Φιλαδέλφεια

2/11/1977 29 νεκροί, 165 mm σε 12 hr στη Φιλαδέλφεια

21/10/1994 7 νεκροί 111 mm σε 24 hr στη Φιλαδέλφεια

25-26/3/1998 128 mm σε 12 hr στην Ελευσίνα

8/7/2002 91 mm σε 3 hr στο Αστεροσκοπείο

3/2/2011 - Διάρκεια: 1 ημέρα. Αρκετές Πλημμύρες στην Αθήνα λόγω συνεχούς και έντονης βροχόπτωσης. Περίπου 300 κλήσεις δέχθηκε η Πυροσβεστική Υπηρεσία.
Επηρεάστηκαν: κτήρια, μετακινήσεις, οχήματα/δίκτυα.
125 mm, Πεντέλη; 91 mm, Εκάλη Αττικής; 74 mm, Μαρούσι Αττικής.

12/6/2011 - Διάρκεια: 1 ημέρα. Πλημμύρες στην Αθήνα με προβλήματα στις μετακινήσεις. Επηρεάστηκαν: υποδομές, μετακινήσεις, δίκτυα. 56 mm, Πεντέλη

5/2/2012 - Διάρκεια: 2 ημέρες. Σοβαρές πλημμύρες Αττική. Προβλήματα λόγω ανέμων σε ηλεκτροδότηση, μετακινήσεις σε Αττική. Επηρεάστηκαν: υποδομές, κτήρια, μετακινήσεις, συγκοινωνίες, δίκτυα.
6/2: 41.6mm, 61.2km/h, Αθήνα-Γκάζι
18/4/2012 - Διάρκεια: 1 ημέρα. Πλημμύρες με 200 κλήσεις στην Πυροσβεστική και ανεμοθύελλα με ζημιές στην Αττική. Επηρεάστηκαν: υποδομές, κτήρια, συγκοινωνίες, μετακινήσεις.

29/11/2012 - Διάρκεια: 2 ημέρες,. Πλημμύρες σε Αθήνα.
Επηρεάστηκαν: κτήρια, υποδομές, οχήματα, μετακινήσεις, συγκοινωνίες.
30/11: 40.1 mm, Ιπποκράτειος Πολιτεία

22/2/2013 - Διάρκεια: 1 ημέρα. Πλημμύρες με 1 νεκρή από ανακοπή την ώρα που παρασύρθηκε το όχημά της, σημαντικές καταστροφές σε δρόμους, κτήρια, υποδομές και διακοπές ηλεκτροδότησης σε πολλές περιοχές της Αττικής. Πατήσια 70.8 mm Πάνω από 1000 κλήσεις στην Πυροσβεστική. Επηρεάστηκαν: δρόμοι, κτήρια, υποδομές, δίκτυο ηλεκτρισμού, συγκοινωνίες, μετακινήσεις, οχήματα.
97 mm, Αθήνα-Κέντρο; 93.2 mm, Παλαιό Φάληρο; 85.6 mm, Ψυχικό.

20/9/2015 - Διάρκεια: 3 ημέρες. 100δες κλήσεις για πλημμύρες σε ΝΑ Αττική 22-23/10 Πατήσια 78 mm. Δύο νεκροί από κεραυνό σε Σαλαμίνα και Κυνουρία.
22/10/2016 - Διάρκεια: 1 ημέρα. Πλημμύρες στην Αττική. Αμπελόκηποι; 38.2 mm.

27-28/10/2016 Πατήσια 118 mm

26/11/2016 - Διάρκεια: 5 ημέρες. Ισχυρές καταιγίδες προκάλεσαν πλημμύρες σε Αττική. 500 κλήσεις στην Πυροσβεστική, κατολισθήσεις, πολύωρες διακοπές ρεύματος. Πτώσεις δέντρων λόγω ανεμοθύελλας στην Αττική. 27/11: 126 mm, Αμπελόκηποι; 76 mm, Πετρούπολη. 30/11: 113 km/h, Πεντέλη. 27-28/

Κακοκαιρία: Προβλήματα στις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες - Δείτε πού υπάρχει απαγορευτικό απόπλου

13/11/2017 - Διάρκεια: 7 ημέρες. Κακοκαιρία 'Ευρυδίκη': 23 νεκροί στη Δ. Αττική (15/11). Επηρεάστηκαν: ανθρώπινες απώλειες, κτήρια, υποδομές, δρόμοι, οχήματα, μνημεία, τουρισμός, μετακινήσεις., υπηρεσίες, επιχειρήσεις. 15/11: 72.8 mm, Βίλια. 17/11: 63 mm, Πέραμα;

Αν κατοικείτε σε περιοχή που κατά το παρελθόν είχε προβλήματα με πλημμύρες

Σε περίπτωση που ενημερωθείτε για την εκδήλωση έντονης βροχόπτωσης στην περιοχή σας:

Βεβαιωθείτε ότι τα φρεάτια έξω από το σπίτι σας δεν είναι φραγμένα και οι υδρορροές λειτουργούν κανονικά.

Περιορίστε τις μετακινήσεις σας και αποφύγετε την εργασία και την παραμονή σε υπόγειους χώρους.

Αν είστε μέσα σε κτίριο - Εγκαταλείψτε υπόγειους χώρους και μετακινηθείτε σε ασφαλές υψηλό σημείο.

Αν βρίσκεστε σε ανοικτό χώρο - Μην διασχίσετε χείμαρρο πεζή ή με αυτοκίνητο. - Μείνετε μακριά από ηλεκτροφόρα καλώδια. - Εγκαταλείψτε το αυτοκίνητό σας αν έχει ακινητοποιηθεί καθώς ενδέχεται να παρασυρθεί ή να πλημμυρίσει. - Μην πλησιάζετε σε περιοχές όπου έχουν σημειωθεί κατολισθήσεις.

Αν βρίσκεστε σε ανοικτό χώρο - Μείνετε μακριά από περιοχές που έχουν πλημμυρίσει ή είναι επικίνδυνες να ξαναπλημμυρίσουν τις επόμενες ώρες.

η πλημμύρα ενδέχεται να έχει μεταβάλει τα χαρακτηριστικά γνώριμων περιοχών και τα νερά να έχουν παρασύρει μέρη του δρόμου, των πεζοδρομίων κλπ.

εγκυμονούν κίνδυνοι από σπασμένα οδοστρώματα, περιοχές με επικίνδυνη κλίση, λασποροές κλπ

τα νερά ενδέχεται να είναι μολυσμένα αν έχουν παρασύρει μαζί τους απορρίμματα, αντικείμενα και νεκρά ζώα. - Προσέξτε να μην εμποδίζετε τα συνεργεία διάσωσης. - Μην πλησιάζετε σε περιοχές που έχουν σημειωθεί κατολισθήσεις και πτώσεις βράχων. - Ελέγξτε αν το σπίτι ή ο χώρος εργασίας σας κινδυνεύει από πτώση βράχων.

Αν πρέπει οπωσδήποτε να βαδίσετε ή να οδηγήσετε σε περιοχές που έχουν πλημμυρίσει -Προσπαθήστε να βρείτε σταθερό έδαφος. - Αποφύγετε νερά που ρέουν. - Αν βρεθείτε μπροστά σε δρόμο που έχει πλημμυρίσει σταματήστε και αλλάξτε κατεύθυνση. - Αποφύγετε τα λιμνάζοντα νερά. Ενδέχεται να αποτελέσουν καλούς αγωγούς ηλεκτρικού ρεύματος καθώς κρύβουν υπόγεια καλώδια ή διαρροές από εγκαταστάσεις. - Ακολουθείστε πιστά τις οδηγίες των αρμόδιων Αρχών

ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΖΗΜΙΩΝ

Πριν αρχίσετε τις διαδικασίες αποκατάστασης - Θυμηθείτε ότι οι κίνδυνοι από την πλημμύρα δεν υποχωρούν αμέσως μετά την απόσυρση των υδάτων. - Βεβαιωθείτε από τις Αρχές ότι η περιοχή που βρίσκεται το σπίτι ή ο χώρος εργασίας σας είναι πλέον ασφαλής και κατόπιν επιστρέψτε σε αυτήν ειδικά αν έχει προηγηθεί εκκένωση. - Κλείστε την τροφοδοσία του ηλεκτρικού ρεύματος, ακόμα και αν στην περιοχή σας έχει διακοπεί το ηλεκτρικό ρεύμα. - Κλείστε την παροχή νερού, για το ενδεχόμενο βλάβης στο δίκτυο ύδρευσης.

Για να εξετάσετε ένα κτίριο που έχει πλημμυρίσει - Φορέστε κλειστά παπούτσια ώστε να αποφύγετε τραυματισμούς από αντικείμενα ή ανωμαλίες στο έδαφος που κρύβουν τα νερά. - Εξετάστε τους τοίχους, τις πόρτες, τις σκάλες και τα παράθυρα. - Εξετάστε τα δίκτυα του ηλεκτρικού ρεύματος, ύδρευσης και αποχέτευσης