49^ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ    -    ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ      -  ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ     -   ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΣΤΗ ΣΥΝΟΙΚΙΑ ΑΓΙΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ    -   ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΡΝΗΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ     -    ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ  ΑΛΛΑΓΗ    -   ΕΤΗΣΙΑ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ 2020    -   ΜΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ   -   ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ   -  ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ  ΑΛΛΑΓΗ

  Με τον όρο κλιματική αλλαγή αναφερόμαστε στη μεταβολή του παγκοσμίου κλίματος και ειδικότερα σε μεταβολές των μετεωρολογικών συνθηκών που εκτείνονται σε μεγάλη χρονική κλίμακα. Τέτοιου τύπου μεταβολές περιλαμβάνουν στατιστικά σημαντικές διακυμάνσεις ως προς τη μέση κατάσταση του κλίματος ή τη μεταβλητότητά του, που εκτείνονται σε βάθος χρόνου δεκαετιών ή περισσότερων ακόμα ετών. Οι κλιματικές αλλαγές οφείλονται σε φυσικές διαδικασίες, καθώς και σε ανθρώπινες δραστηριότητες με επιπτώσεις στο κλίμα, όπως η τροποποίηση της σύνθεσης της ατμόσφαιρας.

Λιώσιμο πάγων στους πόλους

  Τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της υπερκατανάλωσης προϊόντων του πρωτογενή τομέα, της αλόγιστης υπερκατανάλωσης των φυσικών πόρων και την αύξηση του πληθυσμού της γης υποβαθμίστηκε το φυσικό περιβάλλον με αποτέλεσμα να υπάρχει μια ανισορροπία μεταξύ των χωρών του ανεπτυγμένου και αναπτυσσόμενου κόσμου. Παγκόσμιος σκοπός των κρατών, φορέων και συλλόγων είναι η συνεργασία μεταξύ τους για την αειφόρο ανάπτυξη σε όλα τα γεωγραφικά επίπεδα και την καταπολέμηση της ανισότητας σε διεθνές επίπεδο. 

Σύμφωνα με ανακοίνωση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (W.M.O.) το 2020, η θερμοκρασία θα συνεχίσει να ανεβαίνει σε παγκόσμιο επίπεδο για τα επόμενα 5 χρόνια, και το ενδεχόμενο προσωρινής αύξησης κατά περισσότερο από 1,5 βαθμό Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, είναι ισχυρό.

  Αν και υπάρχει συμφωνία μεταξύ των επιστημόνων ως προς το ότι στους παράγοντες αποδίδεται ο επηρεασμός των χαρακτηριστικών του ισοζυγίου ενέργειας μέσω της θερμοκρασιακής ισορροπίας, εντούτοις υπάρχουν διάφορες προτάσεις ως προς του πιθανούς παράγοντες. Πάντως αυτοί μπορεί να διακριθούν είτε σε ενδογενείς ή εξωγενείς, αναφορικά με το κλιματικό σύστημα. Εξαιρουμένου του ανθρώπινου παράγοντα και αδιακρίτως με το εάν πρόκειται για ενδογενούς ή εξωγενούς προέλευσης, οι υπόλοιποι κυριότεροι παράγοντες κατά τον Μαχαίρα, είναι οι μετακινήσεις των ηπείρων στην επιφάνεια της γης, οι ηφαιστειακές εκρήξεις, οι μεταβολές της ηλιακής δραστηριότητας, και οι ανωμαλίες στην γήινη κίνηση.

  Οι άνθρωποι επηρεάζουν ολοένα και περισσότερο το κλίμα και τη θερμοκρασία της γης μέσω της χρήσης ορυκτών καυσίμων, της αποψίλωσης των ομβρόφιλων δασών και της κτηνοτροφίας. Οι δραστηριότητες αυτές προσθέτουν τεράστιες ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου στα αέρια που υπάρχουν στην ατμόσφαιρα, προκαλώντας αύξηση του φαινομένου του θερμοκηπίου και υπερθέρμανση του πλανήτη, Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτών είναι ο καύσωνας των 38 βαθμών Κελσίου που "χτύπησε" τη Σιβηρία, ο οποίος, σύμφωνα με τους επιστήμονες, θα ήταν σχεδόν αδύνατος εάν δεν υπήρχε η κλιματική αλλαγή.

  Κλιματικές προβλέψεις για τη μεσόγειο εκτιμούν ότι η περιοχή θα γίνει θερμότερη και ξηρότερη με αυξημένη συχνότητα εμφάνισης ακραίων καιρικών φαινόμενων. Οι συνθήκες αυτές συνιστούν απειλή για τις αστικές περιοχές λόγω του αυξημένου κινδύνου πρόκλησης πλημμύρων και επεισοδίων καύσωνα. Τέτοιες κλιματικές μεταβολές θα έχουν αναπόφευκτες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένων των επιπτώσεων στη διαθεσιμότητα των υδάτινων πόρων, τη διείσδυση αλμυρού νερού στον υδροφόρο ορίζοντα, την ατμοσφαιρική ρύπανση και τον κίνδυνο πυρκαγιάς σε περιαστικές δασικές εκτάσεις.

Κλιματική αλλαγή

  Επίσης διάφοροι κοινωνικο-οικονομικοί τομείς θα επηρεαστούν σημαντικά. Η ανθρώπινη υγεία θα αποτελέσει ένα σημαντικό θέμα προβληματισμού στο πλαίσιο της αλλαγής του κλίματος, σε συνδυασμό με την πρόκληση της αυξανόμενης ζήτησης ενέργειας για ψύξη, καθώς και με τις αλλαγές στην εποχική διακύμανση του τουρισμού. Η ευπάθεια στην αλλαγή κλίματος είναι μεγαλύτερη για τις αστικές περιοχές που διαθέτουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

•       Περιορισμένους οικονομικούς πόρους,

•       Ταχεία ανάπτυξη του πληθυσμού,

•       Ελλιπή χωροταξικό και κοινωνικο-οικονομικό σχεδιασμό.

Παράγοντες που διαφαίνεται η κλιματική αλλαγή στις αστικές περιοχές

  Πρώτος παράγοντας όταν η θερμοκρασία ξεπερνά τους 35 βαθμούς Κελσίου, που αναμένεται να ασκήσουν σημαντικές επιδράσεις στην δυσφορία του πληθυσμού στις αστικές περιοχές. Στην Αθήνα διαφαίνονται όχι μεγάλες αλλαγές.

   Στην περιοχή μας τον Άγιο Ελευθέριο είχαμε θερμοκρασίες που ξεπερνούσαν τους 35 βαθμούς Κελσίου,  το 2013: 13 ημέρες, το 2014: 14 ημέρες, το 2015: 15 ημέρες, το 2016: 42 ημέρες, το 2017: 40 ημέρες, το 2018: 29 ημέρες, το 2019: 35 ημέρες, το 2020: 30 ημέρες.

  Μία επίσης σημαντική παράμετρος για τις αστικές περιοχές είναι η αλλαγή στον αριθμό των θερμών νυχτών κάθε χρόνο. Καθορίζουμε ως θερμές νύχτες εκείνες κατά τις οποίες η νυχτερινή θερμοκρασία ξεπερνά τους 20 βαθμούς κελσίου και τις ονομάζουμε «τροπικές νύχτες». Η παράμετρος αυτή συνδέεται στενά με την υγεία του πληθυσμού δεδομένου ότι μια «τροπική νύχτα» μετά από «μια μέρα καύσωνα» (θερμοκρασία > 35o C) μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των επιπέδων δυσφορίας των πολιτών.

  Στην περιοχή μας τον Άγιο Ελευθέριο είχαμε τη νυχτερινή θερμοκρασία να ξεπερνά τους 20 βαθμούς Κελσίου το 2013: 116 τροπικές νύχτες, το 2014: 107 τροπικές νύχτες, το 2015: 103 τροπικές νύχτες, το 2016: 116 τροπικές νύχτες, το 2017: 111 τροπικές νύχτες, το 2018: 113 τροπικές νύχτες, το 2019: 113τροπικές νύχτες το 2020: 129 τροπικές νύχτες.

Λίγη ανάσα δροσιάς στον Άγιο Ελευθέριο

  Εκτός από τις υψηλές θερμοκρασίες που προκαλούν δυσφορία, οι ξαφνικές πλημμύρες (flash floods) αποτελούν ένα ανησυχητικό φαινόμενο για τους κατοίκους αστικών περιοχών.

  Η αυξητική τάση αυτής της παραμέτρου, που συνδυάζεται με μια παράλληλη μείωση στη συνολική ετήσια βροχόπτωση, συνεπάγεται ότι περισσότερες και πιο ραγδαίες βροχές θα σημειώνονται σε σύντομα χρονικά διαστήματα αυξάνοντας τον κίνδυνο πλημμυρικών φαινομένων. Μικρότερες αλλά αξιοπρόσεκτες αλλαγές αναμένονται σε Αθήνα με αύξηση του συνολικού ποσού βροχής τριών ημερών κατά 10%.  

  Στην περιοχή μας τον Άγιο Ελευθέριο είχαμε το 2013: 467,4 mm βροχής το έτος με μεγαλύτερες τιμές  από τις κανονικές συνθήκες 1ο, 2ο και 11ο μήνα, το 2014: 487,4 mm βροχής το έτος με μεγαλύτερες τιμές  από τις κανονικές συνθήκες 1ο και 12ο μήνα, το 2015: 368,6 mm βροχής το έτος με μεγαλύτερες τιμές  από τις κανονικές συνθήκες 3^ο και 10ο μήνα,  το 2016: 323 mm βροχής το έτος με μεγαλύτερες τιμές  από τις κανονικές συνθήκες 11ο μήνα,  το 2017: 432,1mm βροχής το έτος με μεγαλύτερες τιμές  από τις κανονικές συνθήκες 5ο, 6ο και 11ο μήνα, το 2018: 569,2 mm βροχής το έτος με μεγαλύτερες τιμές  από τις κανονικές συνθήκες 5ο, 6ο,7ο και 9ο μήνα με φαινόμενα πλημμυρικά,  το 2019: 562 mm βροχής το έτος με μεγαλύτερες τιμές  από τις κανονικές συνθήκες 1ο, 4ο, 11ο και 12ο μήνα,  το 2020: 378,2 mm βροχής το έτος με μεγαλύτερες τιμές  από τις κανονικές συνθήκες 8ο και 12ο μήνα.

  Μια άλλη σημαντική επίπτωση της κλιματικής θέρμανσης στις αστικές περιοχές είναι η αυξανόμενη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας για ψύξη το καλοκαίρι. Η αυξανόμενη ζήτηση μπορεί να προκαλέσει διακοπές ρεύματος και υπερφόρτωση στο δίκτυο ηλεκτρισμού της χώρας, σε βαθμό που να μην μπορεί να καλύψει τα επίπεδα ζήτησης.

  Μια θετική πτυχή της αλλαγής του κλίματος στις αστικές περιοχές αποτελεί η μειωμένη ενεργειακή απαίτηση για θέρμανση που προβλέπεται για τη χειμερινή περίοδο.

Συμπεράσματα για Αθήνα από Αστεροσκοπείο είναι:

•       Αριθμός καυτών ημερών  αύξηση 10-15 ημέρες το χρόνο

•       Αριθμός τροπικών νυχτών αύξηση 30 ημέρες το χρόνο

•       Ποσότητα βροχόπτωσης σε διάστημα τριών ημερών (%)10 αύξηση

•       Μεγάλες απαιτήσεις ψύξης ημερών αύξηση 10 ημέρες το χρόνο

•       Μεγάλες  απαιτήσεις θέρμανσης (ημέρες) μείωση 15 ημέρες το χρόνο

   Για την συνοικία του  Άγιου Ελευθέριου πρέπει να το δούμε σε σύγκριση μετά από χρόνια βάσει των μετρήσεων που κάνουμε με τον μετεωρολογικό σταθμό του σχολείου μας. Όμως βάσει φαινομένων παγκοσμίως και γενικότερα στην Αθήνα θα πρέπει να συμφωνήσουμε με τα ήδη υπάρχοντα συμπεράσματα.

Παράδειγμα:  Τα ακραία καιρικά φαινόμενα όπως  η κακοκαιρία «Μήδεια» το Φεβρουάριο του 2021 και τα φαινόμενα που προκαλεί δεν είναι περίεργα. Ανησυχητικά είναι τα περίεργα σκαμπανεβάσματα του καιρού, όπως οι υψηλές για την εποχή θερμοκρασίες που σημειώθηκαν τον Ιανουάριο του 2021. Αυτές οι εναλλαγές είναι συμβατές με τις εκτιμήσεις για την κλιματική αλλαγή.

Κακοκαιρία Μήδεια 2021 Άγιος Ελευθέριος

  Στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, μέσω της μείωσης της θερμοκρασίας και της δημιουργίας κατάλληλων συνθηκών στην πόλη, τα βασικά στρατηγικά σημεία είναι τα εξής σύμφωνα με τις εκτιμήσεις Δήμου Αθηναίων :

•       Χώροι Πρασίνου: Δημιουργία, επέκταση, συντήρηση των χώρων πρασίνου, κλασικών όπως τα πάρκα αλλά και νέων μορφών, όπως οι κατακόρυφες φυτεύσεις

•       Ενσωμάτωση στοιχείων νερού

•       Δημόσιοι χώροι σχεδιασμένοι κατάλληλα, με σκιάσεις, ψυχρά υλικά, προτεραιότητα σε ήπιες μορφές μετακίνησης

•       Μείωση της κατανάλωσης ενέργειας από δημόσια κτίρια και υποδομές

•       Μείωση της χρήσης καυσίμων (πετρέλαιο, φυσικό αέριο)

•       Ενημέρωση και κινητοποίηση του πληθυσμού περιοχής

Πλατεία Τριών Αστέρων Άγιος Ελευθέριος

Χρειάζεται

•       Αύξηση του πρασίνου κατά τουλάχιστον 10% σε όλες τις αναπλάσεις κοινόχρηστων χώρων & εντατικοποίηση φύτευσης χώρων πρασίνου

•       Δημιουργία Αστικών Λαχανόκηπων

•       Πάρκα τσέπης (pocket parks)

•       Διάθεση πόσιμου νερού σε κοινόχρηστους χώρους

•       Επέκταση δροσερών σημείων .

•       Bελτίωση και αντικατάσταση όλων των λαμπτήρων σε LED

•       Νέες ενεργειακές αναβαθμίσεις σε σχολικά κτήρια

•       Υλοποίηση του Σχεδίου Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας με πόρους από το Πράσινο Ταμείο

•       Επέκταση του προγράμματος καφέ κάδων για την κομποστοποίηση

•       Εντατικοποίηση της ενημέρωσης μαθητών και ενηλίκων για την βελτίωση της ενεργειακής τους συμπεριφοράς

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας