49ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΑΡΧΙΚΗΕΠΙΣΤΡΟΦΗ

 

Η ΙΩΝΙΚΗ  ΑΠΑΝΤΗΣΗ

 

ΑΝΑΞΑΓΟΡΑΣ Ο ΚΛΑΖΟΜΕΝΙΟΣ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Μέγας σοφός της αρχαιότητος. Υιός του πλουσίου και ευγενούς Ηγησιβούλου.

 

                          

                                             Αναγεννησιακός πινάκας

Ο Αναξαγόρας μετέφερε τη φιλοσοφία από την Ιωνία στην Αθήνα, όπου και εγκαταστάθηκε, για να γίνει οικείος και φίλος του Περικλέους, του οποίου έγινε και δάσκαλος. Κατηγορήθηκε όμως για αθεΐα από τους αντιπάλους του μεγάλου πολιτικού, και αναγκάσθηκε λίγο πριν από την έκρηξη του Πελοποννησιακού πολέμου, να εγκαταλείψει την Αθήνα και να επιστρέψει στην Ιωνία, όπου ίδρυσε φιλοσοφική σχολή, πιθανώς στη Λάμψακο. Πέθανε εκεί, ασχολούμενος κυρίως με τα μαθηματικά, τη φυσική, την αστρονομία και την Ιατρική.

Πρώτος ο Αναξαγόρας εξέτασε το ζήτημα του τετραγωνισμού του κύκλου. Δυστυχώς από το έργο του «Περί φύσεως» ελάχιστα αποσπάσματα διεσώθησαν, στα οποία ο σοφός περιγράφει ορθά το φαινόμενο των εκλείψεων της σελήνης. Η ύλη, κατά τον Αναξαγόρα, δεν ανάγεται σ’ ένα μόνο στοιχείο. Υπάρχουν πλήθος στοιχεία, όχι τέσσερα, ως υπεστήριζε ο Εμπεδοκλής. Διετύπωσε πρώτος την αντίληψη ότι η αδιαμόρφωτη και ανάμικτη ύλη του Σύμπαντος ετέθη σε τάξη από ένα «Νουν», ο οποίος δημιούργησε την ενότητα και την αρμονία.

 «Παν ό,τι υπάρχει εις τον Μεγάκοσμο υπάρχει και στον Μικρόκοσμο» . Κάθε  όμως πράγμα γίνεται αισθητό ανάλογα με το στοιχείο που υπάρχει μέσα σ’ αυτό. Καθόρισε κατά τρόπο καταπληκτικό για την εποχή του τις αιτίες που προκαλούν τις εκλείψεις του Ήλιου και της Σελήνης και με τις κοσμογονικές θεωρίες του προανάγγειλε τις θεωρίες των Μπυφόν, Λαπλάς και Καντ. Ο Αναξαγόρας μπορεί να θεωρηθεί ο πρόδρομος της συγκριτικής φυσιολογίας.

ΘΕΩΡΙΕΣ

Όλα τα πράγματα ήταν μαζί, κατόπιν ήρθε ο νους και έβαλε τάξη.

Ο νους είναι  ένας γενναίος ήρωας που σηκώθηκε ξαφνικά και τακτοποίησε τα πάντα που πριν βρίσκονταν σε αταξία.      

 

ΑΡΧΕΛΑΟΣ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Ο Αρχέλαος ο Αθηναίος(490 π.Χ – 429 π.Χ) ήταν μαθητής του Αναξαγόρα και δάσκαλος του Σωκράτη.

Ο Αθηναίος αυτός φιλόσοφος θεωρούσε ως Αρχή του Κόσμου τον Νου, που ήταν η αρχική αιτία της κίνησης στην κοσμογονία του. Τα αίτια εμφάνισης της ζωής θεωρεί ότι είναι η θερμότητα και το ψύχος. Ο Αρχέλαος επίσης υποστηρίζει πως οι πρώτοι οργανισμοί αναπτύχθηκαν στη λάσπη.

 

 

Ο Αρχέλαος επεξεργάστηκε το φυσικό σύστημα του Αναξαγόρα, δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στο ζήτημα της γένεσης του κόσμου και της ζωής. Όλος ο κόσμος, κατά τον Αρχέλαο, ξεκίνησε από μια αρχέγονη ύλη, ανάμικτη και συμπαγή υλική μάζα, που ένα μέρος της ήταν σύμφυτο με τον νου. Ο νους, δηλαδή, δεν θεωρείται εδώ, όπως στον Αναξαγόρα, μη επιδεκτικός ανάμιξης και καθαρός. Επιπλέον, ενώ ο Αναξαγόρας σκέφθηκε τον νου ως την αρχική κινητήρια δύναμη, ο Αρχέλαος δεχόταν ως κινητική αρχή τον αποχωρισμό, την αυτόματη και μηχανική λειτουργία αποχωρισμού θερμού και ψυχρού στοιχείου. Το θερμό και το ψυχρό είναι αντίθετα – και από την άποψη επίσης πως το θερμό είναι αυτό που κινείται και το ψυχρό αυτό που ηρεμεί. Το θερμό επενεργεί πάνω στο ψυχρό και κάνει τον πάγο να λιώσει και να γίνει νερό.

Αν και ο Αρχέλαος,  εμπνέεται από άλλους φιλοσόφους (από τον Αναξαγόρα πιο πολύ και από τον Πρωταγόρα καθώς και από τον Αναξίμανδρο στην εξήγηση της αρχής της ζωής και τον Εμπεδοκλή ως προς τη λειτουργία των υλικών στοιχείων), ωστόσο αυτός κατόρθωσε να συνθέσει μια αξιόλογη για την εποχή του κοσμογονία και ζωογονία, και ιδιαίτερα μια σοβαρή, καθώς φαίνεται, θεωρία για την αρχή του πολιτισμού.

 

ΜΕΛΙΣΣΟΣ Ο ΣΑΜΙΟΣ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Μαθητής του Παρμενίδη και του Ηρακλείτου. Η ακμή του τοποθετείται κατά την 84η Ολυμπιάδα, δηλαδή στην περίοδο 444-441 π.Χ. Αντίπαλος του Περικλή, έπεισε τους συμπατριώτες του να πολεμήσουν τους Αθηναίους, τους οποίους και νίκησαν. Μαζί με τον Ξενοφάνη, τον Παρμενίδη και τον Ζήνωνα, ο Μέλισσος εντάσσεται στη λεγόμενη Ελεατική σχολή. Δεχόταν ως αρχή το είναι, το οποίο χαρακτήριζε ως ακίνητο και αμετάβλητο, ενώ το γίγνεσθαι το θεωρούσε απατηλό, ως δημιούργημα των αισθήσεων. Αντίθετα όμως από τον Παρμενίδη, δίδασκε ότι το Ον αυτό καθ’ εαυτό είναι περιορισμένο αλλά αόριστο.

 

 

Στον Μέλισσο αποδίδεται η άποψη ότι ακόμη κι αν υπήρχαν πολλά πράγματα, θα έπρεπε καθένα από αυτά να έχει τις ιδιότητες του ελεατικού όντος. Απέρριψε επίσης τη διδασκαλία του Εμπεδοκλή σχετικά με την ανάμιξη των τεσσάρων στοιχείων, καθώς και την ατομική θεωρία σε ό,τι αφορά τον κενό χώρο. Πίστευε ότι στη φύση δεν υπάρχει τίποτε βέβαιο και ότι όλα είναι φθαρτά. Το παν είναι ακίνητο, ειδάλλως πρέπει να υπάρχει κενό, αλλά το κενό δεν ανήκει στα όντα. Για τους θεούς έλεγε ότι δεν μπορούμε να τους γνωρίσουμε, άρα δεν μπορούμε να πούμε τίποτε γι’ αυτούς. Ο Σιμπλίκιος σώζει αποσπάσματα από το έργο του Περί φύσεως ή περί του όντος, τα οποία περιλαμβάνονται στο Diels/Kranz, Fragmente der Vorsokratiker. Ο τίτλος του έργου του Γοργία Περί φύσεως ή περί του μη όντος απηχεί το έργο του Μελίσσου.

ΘΕΩΡΙΕΣ

Το σύμπαν είναι άπειρο αναλλοίωτο,  ένα, ομογενές και γεμάτο.

Κίνηση δεν υπάρχει, νομίζουμε όμως ότι υπάρχει.

Για τους θεούς δεν πρέπει να διατυπώνουμε γνώμες, γιατί είναι αδύνατο να τους γνωρίσουμε.

 

Ο ΑΤΟΜΙΣΤΗΣ ΛΕΥΚΙΠΠΟΣ Ο ΜΙΛΗΣΙΟΣ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Έλληνας φιλόσοφος του β’ μισού του 5ου π.Χ. αιώνα, υπέθεσε την «ύπαρξη των ατόμων» Ο Λεύκιππος γεννήθηκε στη Μίλητο, άκμασε στα 440/430 π.Χ. περίπου και υπήρξε μαθητής του Ζήνωνος του Ελεάτη.

         

                                                                                                                                                                          Αναγεννησιακή αναπαράσταση

 

Ήταν εισηγητής της ατομικής θεωρίας, δάσκαλος του Δημόκριτου. , υπέθεσε την «ύπαρξη των ατόμων» Διατύπωσε πρώτος την υπόθεση ότι η ύλη αποτελείται από άτομα. Η σχολή του Επίκουρου αμφισβητούσε την ιστορικότητά του. Ο Αριστοτέλης ανέφερε πως δεν υπήρχαν βασικές διαφορές στις διδασκαλίες του και του μαθητή του Δημόκριτου. Φαίνεται πως η ισχυρή προσωπικότητα του δεύτερου επισκίασε τον πρώτο και ο μαθητής ξεπέρασε το δάσκαλο. Ήταν σύγχρονος με τον Εμπεδοκλή και τον Αναξαγόρα. Του αποδίδονται δύο συγγράμματα, ο «Μέγας διάκοσμος», το βασικό σύγγραμμα της ατομιστικής σχολής, και το «Περί νου». Από το πρώτο υπάρχει μια σύντομη περίληψη, για το δεύτερο δεν ξέρουμε τίποτε βέβαιο.

Την αναγκαιότητα δεν συσχέτιζε ο Λεύκιππος με την κίνηση. Ο Λεύκιππος, όπως και ο Πλάτων, δέχεται την ύπαρξη σταθερής και αναλλοίωτης ενέργειας ως δράσης και αντίδρασης, γένεσης και φθοράς, από την οποία εκπηγάζει η κίνηση των ατόμων και των συνδυασμών (σχημάτων) τους (σφαιρών, στερεών, γωνιών, αγκιστροειδών εξογκώσεων).

Παράλληλα με τον ομοιόμορφο, ποιοτικά αδιαίρετο και χωρίς εσωτερική αλλαγή τρόπο ύπαρξης, έκρινε ότι η συνεχής οργανωμένη κίνηση αποτελεί φυσικό και πρωταρχικό χαρακτηριστικό των πραγμάτων που ερμηνεύει την εσωτερική τους δράση. Την κίνηση θεώρησε ως τρόπο ύπαρξης του «κενού».

  Τα άτομα και το κενό ενυπάρχουν σε όλα τα πράγματα με απειρία συνδυασμών, οι οποίοι προσδιορίζονται βάσει τριών διαφορών με τις ονομασίες : ρυθμός, διαφυγή και τροπή. Οι συνδυασμοί αυτοί είναι αποτέλεσμα στροβιλώδους κίνησης, συνένωσης ή αποσύνθεσης, σύγκρουσης ή περιπλοκής, η οποία διέπεται από ορισμένες συμμετρίες ή ισορροπίες.

 

Ο ΑΤΟΜΙΣΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ Ο ΑΒΔΗΡΙΤΗΣ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Άβδηρα

 

Μέγας φιλόσοφος της αρχαιότητος. Ο πρώτος που επινόησε την ατομική θεωρία, ή την δέχτηκε από το δάσκαλό του Λεύκιππο, για να τη διαμορφώσει και να την επεκτείνει σε όλα τα φυσικά φαινόμενα, θεμελιώνοντας τη θεωρία επιστημονικά, και ανοίγοντας τις πύλες στις Φυσικές επιστήμες.

Γεννήθηκε στα Άβδηρα από πλουσιότατο πατέρα. Το μερίδιο της πατρικής περιουσίας (100 τάλαντα, ποσό τεράστιο), το δαπάνησε σε μακρά ταξίδια, για να ικανοποιήσει την επιστημονική του περιέργεια. Επεσκέφθη, ανάμεσα στις άλλες χώρες, την Αίγυπτο, τη Βαβυλωνία, την Αραβία, την Αιθιοπία. Έμεινε αρκετό χρονικό διάστημα στην Αθήνα, όπου μάλιστα άκουσε το Σωκράτη να συζητά, δίχως όμως να έλθει σε γνωριμία με αυτόν. Δεν ήταν καθόλου φιλόδοξος και προτιμούσε το «λάθε βιώσας». Λέγει ο ίδιος. «Ήλθον γαρ, φησίν, εις Αθήνας και ου τις με έγνωκεν». Επέστρεψε στα Άβδηρα, όπου έζησε βίο ερημίτη, συγγράφοντας, ερευνώντας και διδάσκοντας. Ήταν τόσο δυνατός ο έρωτάς του στην επιστημονική έρευνα, ώστε έλεγε ότι προτιμούσε να βρει μια «αιτιολογία» (δηλαδή την επιστημονική εξήγηση ενός φαινομένου), παρά να του δινόταν ο θρόνος του βασιλείου της Περσίας.

Τα συγγράμματά του τα έγραψε στην ιωνική διάλεκτο, και περιλαμβάνουν όλους τους κλάδους της ανθρώπινης γνώσης: μαθηματικά, φυσική, ιατρική, γεωπονία, ηθική, ποίηση, μουσική, ζωγραφική, γραμματική, αισθητική, φωνητική και πολεμική τέχνη. Ο Δημόκριτος υπεστήριξε ότι το «ον» (το σύμπαν), είναι μεν αιώνιο, αναλλοίωτο και άφθαρτο, ωστόσο δεν είναι «απλούν» όπως πίστευαν οι Ελεάτες φιλόσοφοι, αλλά «πολλαπλούν». Αφού, κατά τον Δημόκριτο, το ον είναι πολλαπλούν, σύγκειται δηλαδή από απειροελάχιστα τεμάχια ύλης (τα άτομα) που είναι αιώνια, άφθαρτα, αναλλοίωτα και αδιάσπαστα, πρέπει αναγκαστικά αυτά να έλθουν σε σχέση προς άλληλα, για να γεννηθεί εκείνο που ονομάζουμε κίνηση.

Τα άπειρα σε αριθμό και σε σχήμα άτομα στροβιλίζονται στο άπειρο, όπως η σκόνη στον αέρα και, καθώς συνωθούνται, σχηματίζουν απείρους κόσμους, (τον «Μέγα Διάκοσμο»), σ’ ένα από τους οποίους ανήκει και η Γη. Τα πάντα γίνονται κατά μηχανική αναγκαιότητα.

 

                   

Ο Δημόκριτος δίνει σαφή εξήγηση της γεννήσεως των αστερισμών και υποστηρίζει, ακόμα, πως και η ψυχή αποτελείται από λεία, λεπτά και στρογγυλά άτομα, που το σώμα τα εισπνέει από τον αέρα, δίνοντας έτσι και στον ψυχικό βίο καθαρά υλιστική και μηχανική λειτουργία. Από τα «Ηθικά» του περισώθηκαν 230 αποσπάσματα, τα περισσότερα αποφθέγματα. Μόλις μετά δύο χιλιετηρίδες, ο Βάκων και ο Γκασσαντί, ανέσυραν το γίγαντα Δημόκριτο στην επιφάνεια, και μόνο κατά τον ΙΘ’ αιώνα, κατανοήθηκε η υψίστη σημασία της φιλοσοφίας του, η οποία οδήγησε στην ερμηνεία των νόμων του ήχου, του φωτός, της θερμότητας, καθώς και στις χημικές και φυσικές μεταβολές (διάσπαση ατόμου) σε ευρύτατη έκταση. Επί Σωκράτους, η αναζήτηση των φυσικών νόμων για την ερμηνεία και την κατανόηση του όντος, έληξε, για να αναπτυχθεί η φιλοσοφία «της χρήσιμης αρετής» και η πολιτική φιλοσοφία, όπως ο ίδιος ο Δημόκριτος έλεγε.

Ο βίος του σοφού Αβδηρίτη περιβάλλεται από την αχλή του θρύλου και του μυστηρίου, πολλά δε θαυμάσια αναφέρονται, γύρω από τα τελευταία ιδίως χρόνια της ζωής του, από διαφόρους συγγραφείς, όπως η συνάντησή του με τον Ιπποκράτη και ο διάλογος που έλαβε χώρα μεταξύ τους. Όμως, τη γνησιότητα όλων αυτών των βιογραφικών στοιχείων, την αμφισβητεί η κριτική. Πάντως, ένα από τα γνωρίσματα του Δημόκριτου που δεν αμφισβητείται, είναι ότι γελούσε πολύ, και κάθε στιγμή, βλέποντας πόσο μηδαμινά και αστεία ήταν όλα τα σοβαρά και σπουδαία των ανθρώπων, μπροστά στο μεγαλείο του Κόσμου. Γι’ αυτό και ονομάσθηκε «Γελασίνος». Και, ακόμα, ότι οι Αβδηρίτες τον λάτρεψαν σαν θεό και, ύστερα από το θάνατό του, του έστησαν χάλκινο ανδριάντα. Πέθανε σε βαθύτατο γήρας.

 

ΔΙΟΓΕΝΗΣ Ο ΑΠΟΛΛΩΝΙΑΤΗΣ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Ο Διογένης ο Απολλωνιάτης ήταν αρχαίος Έλληνας φυσικός φιλόσοφος από την πόλη Απολλωνία, της βόρειας Κρήτης, μαθητής του Αναξιμένη. Το όνομα του πατέρα του ήταν Απολλωθέμις.

Ο Διογένης ο Απολλωνίατης ήκμασε τον 5ο αιώνα π.Χ. Μολονότι Δωριέας, έγραψε στην Ιωνική διάλεκτο. Επιχείρησε να συνδυάσει την υλιστική θεωρία του Αναξιμένη με εκείνη του Αναξαγόρα για το νου: ό,τι ο Αναξαγόρας αποδίδει στο νου, ο Διογένης το αποδίδει στον αέρα. Οργανικά φαινόμενα όπως ο ύπνος εξηγούνται από αυτόν σε σχέση με τον αέρα, π.χ αναφέρει ότι ο ύπνος οφείλεται στη μερική έξοδο του αέρα από το σώμα, ενώ ο θάνατος στην ολική.

Αξιόλογες είναι μερικές κοσμολογικές θεωρίες του Διογένη του Απολλωνιάτη, κατά τις οποίες αν η «ουσία του αέρα» είναι βαριά, σχηματίζει γη, ενώ αν είναι «κουφή» αποτελεί τον ήλιο και τους αστέρες. Ο ήλιος μοιάζει, έλεγε, με σφουγγάρι από τους πόρους του οποίου κυκλοφορεί θερμός αέρας, το οποίο χαρακτήριζε ως τη ‘Διαπνοή του Κόσμου’. η ωφελιμότητα του ήλιου είναι ολοφάνερη ως προς τη γέννηση των φυτών, των ζώων και των ανθρώπων, γιατί όλα προήλθαν από τον πηλό με τη βοήθεια της ηλιακής θερμότητας.

 

 

Στις «Νεφέλες» του Αριστοφάνη οι απόψεις του Διογένη παρουσιάζονται στο στόμα του Σωκράτη. Από το έργο του φιλοσόφου «Περί Φύσεως» σώθηκαν λίγα μόνο αποσπάσματα, κυρίως από τον Σιμπλίκιο, που εκδόθηκαν για πρώτη φορά από τον S. Morn στη Βόννη το 1829. Το έργο αυτό πρέπει να γράφτηκε μετά το 405 π.Χ, δηλαδή μετά τη ναυμαχία στους Αιγός Ποταμούς, επειδή μνημονεύει ένα μετεωρίτη που έπεσε τότε στην περιοχή.

Σύμφωνα με χωρίο του Διογένη του Λαερτίου, ο Απολλωνιάτης καταδιώχτηκε για αθεΐα, όπως και ο Αναξαγόρας. 

ΘΕΩΡΙΕΣ

Ο αέρας είναι η αρχική αιτία του κόσμου, κυβερνήτης των πάντων και δίνει στα ζώα τη ζωή, την κίνηση και τη νόηση.

 

ΜΗΤΡΟΔΩΡΟΣ Ο ΧΙΟΣ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Ο Μητρόδωρος ο Χίος ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος, ιατρός και μαθηματικός που έζησε στο τέλος του 5ο αιώνα π.Χ. με αρχές του 4ου αιώνα π.Χ. Υπήρξε πρόδρομος της Σχολής των Σκεπτικών. Μαθητής κατ΄ άλλους του Δημόκριτου και κατ΄ άλλους του Νέσσου του Χίου.

 

 

Δίδασκε παράλληλα ιατρική και ασχολήθηκε με μαθηματικές έρευνες.

Η Παλατινή Ανθολογία περιλαμβάνει 46 αριθμητικά επιγράμματά του που μερικά εξ αυτών αναφέρονται στον πατέρα της άλγεβρας Διόφαντο και στον Πλάτωνα. Τα επιγράμματα αυτά αναφέρονται κυρίως σε συστήματα εξισώσεων και κρίνονται ως μεγάλου ενδιαφέροντος στην ιστορία της αριθμητικής και των μαθηματικών γενικότερα.

 

ΑΝΑΞΑΡΧΟΣ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Ο Ανάξαρχος ανήκει στη σχολή των Αβδήρων, και έζησε περίπου το 380-320 π.Χ. Είναι φιλόσοφος που απηχεί ιδέες του Δημόκριτου και του Πρωταγόρα. Μαθήτευσε κοντά στον Διογένη τον Σμυρναίο, που ήταν μαθητής του Μητρόδωρου του Χίου». Ο Ανάξαρχος συνόδευσε τον Αλέξανδρο και ήταν στην ακμή της ηλικίας του κατά την 110η Ολυμπιάδα (340 - 337 π.Χ.).

Ο Ανάξαρχος ονομαζόταν ευδαιμονικός, γιατί σύμφωνα με τα διδάγματα του Δημοκρίτου, ως κανόνα του βίου του είχε το «ευδαιμόνως ζην», δηλαδή τον ατάραχο και χωρίς πάθη βίο.

Για τη φιλοσοφική θεωρία του Ανάξαρχου γνωρίζουμε ότι αυτός δεν παραδεχόταν κανένα κριτήριο της αλήθειας, παρομοίαζε δε τα όντα ως ευρισκόμενα σε σκηνογραφία ή σε συνεχή κατάσταση ύπνου.

Το τέλος του Αναξάρχου, μαρτυρικό και ηρωϊκό, γράφτηκε στην Κύπρο, από τον τύραννο Νικοκρέωντα, ο οποίος διέταξε το βασανισμό και την εκτέλεσή του όταν, μετά το θάνατο του Αλέξανδρου, το πλοίο με το οποίο ταξίδευε, προσάραξε στην Κύπρο λόγω των ανέμων.

 

Άβδηρα

 

ΘΕΩΡΙΕΣ

Αναξάρχου, «Περί βασιλείας»

Η πολυμάθεια ωφελεί βέβαια πολύ, βλάπτει όμως και πολύ όποιον την κατέχει. Ωφελεί συγκεκριμένα τον ικανό άνδρα, βλάπτει όμως όποιον εύκολα ξεστομίζει κάθε λόγο και μπροστά σ' όλο το λαό. Πρέπει να γνωρίζει καλά τις περιστάσεις που πρέπει να μιλά. Γιατί αυτός είναι όρος της σοφίας. Όσοι λένε κάτι έξω από την κατάλληλη περίσταση, και αν ακόμη λένε συνετή γνώμη, αν δεν τοποθετούν τη γνώμη τους με σοφία, τους κατηγορούν για ανοησία.

Σημείωση: Οι δύο τελευταίοι φιλόσοφοι αναφέρονται αν και ήκμασαν σε μεταγενέστερη εποχή σαν συνεχιστές των ατομικών

 

 

 

<1>, <2>, <3>